Trafikte ilklere baktım, çok fazla kayıtlı bilgi olmamasına rağmen bakın neler buldum!
İlk
motorlu taşıt 1885 yılında Alman Karl Benz tarafından yapılmış ve görünümü 2
kişilik bisiklet şeklindeymiş. 1886 da ise Gottlieb, Daimler motorunu atlı
arabalara monte etmiş. 1891 yılında, Fransız Rene Levassor bilinen ilk klasik
tip arabayı icat etmiş.
Motorlu
taşıtların icat edilmesiyle birlikte de hız tutkusu ortaya çıkmış ve 1880 lerde
otomobil yarışları başlamış. Otomobil
yarışları benzinle çalışan içten yanmalı motorların geliştirilmesinden sonra
başlamış ve ilk yarış 1894 yılında
Fransa’da yapılmış. Daha çok erkekler
tarafından rağbet gören araba yarışlarına katılan ilk kadın yarışçı ise Madam
Laumaille’miş. Madam Laumaille, 1898′de 2 gün süren Marsilya-Nis yarışında 4. Olmuş.
Birkaç
yıl içinde ise yarış arabaları üretilmeye başlanmış, 19.yy’ın sonlarında insanların hayatına giren
otomobil, 20.yy ile birlikte insan
hayatının bir parçası olmuş. Bu gün de otomobiller hayatımızın en önemli
parçasını oluşturuyor. Günümüzde araca
bağımlı yaşam her geçen gün artarak devam ediyor.
İlk
hız sınırlanması, 1901 yılında ABD’de uygulanmış ve hız sınırı şehir içinde 24, şehir dışında
ise 35 kilometre olarak belirlenmiş. İlk
trafik cezası, 24 kilometre olarak belirlenen hızı sınırını 25 kilometre
süratle giderek ihlal eden sürücüye yazılmış. Dünyadaki ilk ölümle sonuçlanan
trafik çarpışması 17 Ağustos 1896 günü,
İngiltere ‘nin Londra kentinde ehliyetini yeni alan bir kişi tarafından
gerçekleşmiş.
Türkiye’deki
durum nedir diye baktığımda, Osmanlılar'dan Cumhuriyet dönemine kalan karayolu
uzunluğu 4.450 kilometresi toprak olmak üzere 18.335 kilometreymiş. Günümüzde
karayolu uzunluğunu nedir diye baktığımda 2.236 km Otoyol, 31.500 km civarı
devlet yolu, yaklaşık olarak devlet yolu
kadar da il yolu 32.0000 km civarıda il yolu olmak üzere toplam olarak toplam 65.000
kilometre civarında karayolu ağı bulunuyormuş. (www.bilgiufku.com 2013 )
O
zamanlardan derlediğim bilgiler ise,
Türkiye'de
taşıma aracı olarak araba geniş bir kullanım alanına sahipmiş. Binek arabası, Osmanlılarda yalnız padişah, şeyhülislâm ve kazaskerleı in
kullandığı bir araçmış. Bunun dışında
dışarıya giden elçilere de araba verilirdi.
İkinci Meşrutiyet'in ilânına kadar bir erkekle bir kadın birlikte
arabaya binemezlermiş. Fayton, yaylı, kupa eskiden kullanılan binek arabaları
arasındaymış. Faytonlar hala Adalarda
taşıma aracı olarak hizmete devam ediyor. Çok uğraşıyorlar aslında Adalara
motorlu taşıt sokmak için, neyse bu güne kadar çok başarılı olmadılar, dilerim
bundan sonraki zamanlarda da olmaz…
Otomobil
sayısının çoğalması ile bir takım önlemlerin önlemlerin alınması gerekli hale
gelmiş ve 24 Aralık 1328 / 1913 tarihli, belediye zabıtasının vazifelerine dair
nizamnamede, otomobille ilgili hususlara da yer verilmiş.
Nizamnamede,
bugün de uygulanan temel trafik kurallarının ardından, o gün için geçerli olan
hız sınırları da belirtilmiştir:
Otomobiller
kent içinde 10 kilometreyi geçemeyeceklerdir.
Dar
ve kalabalık yerlerde bu hız at arabalarıyla eşit olacaktır.
Kent
dışında otomobillerin hızı saatte 30 kilometreyi geçmeyecektir.
Bu gün ise ara sokaklarda 70
km hız sınırını getirmeyi istiyorlar!!!
İlk
ücretli geçiş ise Galata Köprüsü'nden geçerken ödemeye mecbur tutuldukları
ücretmiş. Buna göre, binek
otomobillerinden 2 kuruş, ticari otomobillerin boş olanlarından 5 kuruş, yüklü
olanlarından 20 kuruş ücret alınacakmış.
Bu arada köprüden sürekli olarak geçmek durumunda olan otomobiller için
bir kolaylık düşünülmüştü: Bu otomobil sahipleri aylık 150 kuruş peşin
ödeyecekler ve karşılığında kendilerine bir 'paso' verilecekmiş.
Yine
otomobillere dönecek olursak, 1960’
yıllara kadar Türkiye’de sadece Amerikan otomobilleri ve bazı Avrupa
otomobilleri bulunuyormuş. O dönemlerde otomobilin ithal edilmesi maddi açıdan oldukça
zordu. Dönemin Devlet Başkanı Cemal
Gürsel’in girişimiyle yerli otomobil fikri ortaya çıkmış ve çalışmalara başlanmış. Şimdi de dönemin Başbakanı her fırsatta yerli
otomobil istediğini belirtiyor. Demek ki aradan geçen 54 yılda hiç birşey
değişmemiş.
Adapazarı
Vagon Fabrikası’nda çeşitli otomobillerden alınan parçalarla “Devrim” adında
bir otomobil yapıldı. Hatta geçtiğimiz yıllarda filmi de yapılmıştı Devrimin. Devrim,
çalışmalarının aceleyle yapılması nedeniyle resmi geçit sırasında yolda kaldı
ve ilk yerli otomobili üretmenin heyecanıyla başlanan çalışmalar burada son
buldu.
Başarısızlıkla
sonuçlanan ilk çalışmaların ardından Vehbi Koç’un da girişimleriyle yeni bir
proje hazırlandı. Koç grubu Türkiye’nin ilk yerli otomobilini üretmeye başladı.
1967 yılında, Türkiye’nin ilk yerli
otomobili Anadol sokaklarda dolaşmaya başladı. Kuzenim de vardı bir Anadolu ve
çok sağlam bir arabaydı. Son 10 yıl öncesine kadar görüyordum ama artık hiç
görmüyorum. Bir de mahallemizde birkaç tane Mercedes vardı. Herkes her arabayı
kullanamazdı o zamanlar.
İlk
yerli otomobil, 1100 motorlu, 4 vitesli bir otomobildi. Anadol’ un iki ve dört
kapılı olmak üzere iki modeli üretilmişti o zamanlarda. Anadol neredeyse 2000 li yılların başına kadar
trafikte olmaya devam etti. 1971 yılında da Renault’lar üretime başladı. Hala görürsünüz
eski Renoları, bizim de vardı bir tane, fıstık yeşiliydi. Çok can çekişti son
zamanlarında ama ne kar ne yağmur hiç birşeye boyun eğmeden giderdi. O zaman benzin de ucuzdu, şimdiki gibi Chanell
5 kıvamında bir fiyata sahip değildi….
O zamanlar,
insan sayısının azlığı, otomobillerin bu kadar hayatımızı istila etmemesi
nedeni ile trafik çarpışmaları da azdı. İnsanlar birbirine daha saygılıydı,
hayat sanki daha kolaydı, belki de biz çocuktuk ve hayat kolay geliyordu.
Şimdiki gibi yılda 10.00 kişi hayatını kaybetmiyordu yollarda… Kimse birine
çarpıp kaçmıyordu, kimse bir başkasının yaşam hakkını elinden almıyordu. Güzel
günlerdi o günler!
TCK
da Trafik Kuralları ise,
01
Mart 1926 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edilerek 13 Mart
1926 tarihinde yayımlanan ve 01 Temmuz 1926 tarihinde yürürlüğe giren 765
sayılı Türk Ceza Kanunu'nun 564. ve 565. maddeleri ile getirilen hükümlerle, mal ve
can güvenliğini tehlikeye düşürecek şekilde taşıt kullananları takip ve kontrol
etmek üzere genel zabıtaya yetki verilmiştir. Trafik kazalarını önleme bakımından büyük önem
taşıyan bu maddelerden, özellikle 565.
maddede, bir kimsenin caddelerde ve umumun gelip geçtiği yerlerde
veya umuma açık yerlerde hayvanları, arabaları ve otomobilleri şahısların ve
eşyanın emniyetine tehlike verecek şekilde sevk ve idare etmesi durumunda, hem
20 güne kadar hafif hapis, hem de ayrıca hafif para cezası ile cezalandırılması
öngörülürken, diğer yandan failin ruhsatnameye tabi arabacı veya şoför olması
durumunda bir aya kadar meslek ve sanatın tatili cezasının da bu cezaya ilave
edilmesi hükme bağlanmıştır.
Daha
sonra 14 Nisan 1930 gün ve 1471 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 1580 sayılı Belediye
Kanunu'nun "Belediyenin Görevleri" başlığını taşıyan 15. maddesinin
9. fıkrası ile belediyeler veya beldelerle köyler arasında sefer yapan araçları
kontrol etmek kaza belediyelerinin görevi olmuş.
Tekniğin
ilerlemesi ve araçların çoğalarak çarpışmaların artmasıyla, 1930'dan itibaren başlamış olan kanun
hazırlıkları tekrar ele alınarak konu Emniyet Genel Müdürlüğü'nde, İçişleri
Bakanlığı Teftiş Kurulu'nda, Ankara, İstanbul ve İzmir Belediyelerinde
incelenmiş ve bir tasarı hazırlanıp 1938'de Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne sevk edilmiş
ise de, bu tasarı yasalaşamamıştır.
Daha 1930’larda endişe veren
trafik çarpışmaları, 2014 lerde hala endişe vermeye devam ediyor ve gelen her
hükümet de bu endişe ile yaşamını sürdürüyor. Bizler ise her gelen hükümetin bu
konuya artık el atmasını ve sadece basın toplantılık bir proje değil “kamu
politikası oluşturulmasını” bekliyoruz.
Özel
bir trafik zabıtasının kuruluşu, ancak Cumhuriyetin ilanından 30 sene sonra
mümkün olabilmiş. Kanunla, Emniyet ve
Karayolları Genel Müdürlüklerinin mevcut görevlerine ilave olarak yeni görevler
verilmiş, şehirlerde trafik düzenine ait kararları almak üzere İl Trafik
Komisyonları kurulmuştur. Ayrıca, belediyelere şehir içinde trafiğin
düzenlenmesine ve alt yapısının yapılmasına ilişkin yükümlülükler
getirilmiştir. Arada yapılan tüm çalışmalar sonucunda 18 Haziran 1985 tarihinde
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu olarak yürürlüğe girmiş ve o günden beri
yama yapılarak bu kanunla trafik kuralları ite kaka yürümeye devam etmiştir.
Mecliste yıllardır bekleyen kapsamlı bir trafik kanunu ve bu kanuna günü kurma
hesabına göre eklenen maddeler ve tüm bunlara bakıp kalan trafik mağdurları,
işte özetimiz budur. .
İlk
trafik çarpışması ile ilgil kayıt
İstanbul'da 28 Mart 1910 günü Beşiktaş'ta meydana gelmiş ve bir otomobilin bir
yayaya çarpmasıyla sonuçlanmıştır. Yaya sadece yaralanmıştır. Ölümlü çarpışma ise, bir rivayete göre 26 Ocak
1912 tarihinde İtalyan Sefâreti'nde görevli Frederica Rasi isimli bir memurun
kullandığı otomobilin Şişli Caminin yakınında
İdris isimli bir şahsa çarparak ölümüne neden olmasıdır.
Türkiye'de
İlk Trafik Lambaları Ankara'da kullanılmış, şimdi ise dönemin belediye başkanı saat
kulelerini Ankara’ya dikmeye başlamış.
İlk
emniyet kemeri 1930’da ABD’de bulunmuş. 1954 yılında yasalaşmış, 1956 yılında ise zorunlu hale getirilmiş. Türkiye ilk kez 1995 yılında emniyet kemeri
yasal zorunluluk haline getirilmiştir. Yıl 2014 hala emniyet kemeri takmıyoruz!
Kaynaklar
ilk-ilkler.blogspot.com
Vikipedia
Ntvmsnbc
